Lux là gì?

Lux (ký hiệu: lx) là đơn vị đo độ rọi (illuminance) — tức là quang thông trên một đơn vị diện tích — trong Hệ đo lường quốc tế (SI).
1 lux tương đương với 1 lumen trên mỗi mét vuông.

Trong lĩnh vực quang học (photometry), lux được dùng để biểu thị cường độ chiếu sáng cảm nhận bởi mắt người, tức lượng ánh sáng chiếu tới hoặc đi qua một bề mặt. Về bản chất, lux tương tự đơn vị watt trên mét vuông trong quang phổ học, nhưng được hiệu chỉnh theo đường cong độ nhạy sáng của mắt người (luminosity function) — tiêu chuẩn do CIE và ISO ban hành.

Từ “lux” bắt nguồn từ tiếng Latin, có nghĩa là “ánh sáng”, và trong tiếng Anh, “lux” được dùng cho cả số ít lẫn số nhiều.

Giải thích khái niệm “Độ rọi” (Illuminance)

Độ rọi cho biết mức độ phân bố quang thông (lượng ánh sáng khả kiến) trên một diện tích nhất định.
Ta có thể hiểu quang thông (lumen) là tổng lượng ánh sáng phát ra, còn độ rọi (lux) là cường độ sáng mà bề mặt nhận được.
Cùng một nguồn sáng, nếu ánh sáng trải trên diện tích lớn hơn thì độ rọi giảm, do đó độ rọi tỷ lệ nghịch với diện tích khi quang thông không đổi.

Công thức:

1 lx = 1 lm/m² = 1 cd·sr/m²

Một số giá trị độ rọi trong các điều kiện ánh sáng khác nhau

Ứng dụng trong thiết bị quay video

Trong thông số kỹ thuật của máy quay phim, camera giám sát, thường có mục “độ rọi tối thiểu” (minimum illuminance, đơn vị lux) — cho biết mức ánh sáng nhỏ nhất mà camera vẫn có thể ghi hình đạt chất lượng chấp nhận được.

Camera có khả năng quay trong điều kiện thiếu sáng tốt sẽ có giá trị lux nhỏ hơn.
Ngược lại, máy ảnh chụp tĩnh (still camera) thường không dùng thông số này, vì có thể tăng thời gian phơi sáng để chụp ở môi trường tối hơn — trong khi máy quay video bị giới hạn bởi tốc độ khung hình (frame rate), nên không thể kéo dài thời gian phơi sáng như vậy.

Ngoài ứng dụng trong quay phim và giám sát hình ảnh, đơn vị lux còn được sử dụng rộng rãi trong thiết kế chiếu sáng, kiểm định công trình, và đánh giá chất lượng môi trường làm việc.

Trong các tiêu chuẩn chiếu sáng như ISO 8995 hay TCVN 7114, độ rọi tối thiểu được khuyến nghị cho từng loại không gian: ví dụ 300–500 lx cho văn phòng, 150 lx cho hành lang, và 50 lx cho khu vực công cộng ít sử dụng. Các giá trị này giúp bảo đảm hiệu suất thị giác, sự an toàn và cảm giác thoải mái cho người sử dụng.

Thiết bị đo độ rọi (lux meter) thường được dùng để kiểm tra cường độ chiếu sáng thực tế, đặc biệt trong các lĩnh vực như sản xuất, y tế, nhiếp ảnh và nông nghiệp. Kết quả đo giúp người dùng xác định liệu mức chiếu sáng có đáp ứng yêu cầu kỹ thuật, sức khỏe và tiết kiệm năng lượng hay không.

Nhờ tính thống nhất trong hệ đo SI, lux trở thành đại lượng chuẩn quốc tế cho mọi ứng dụng liên quan đến ánh sáng khả kiến, từ việc thiết kế đèn LED, bố trí đèn đường cho đến việc hiệu chuẩn cảm biến ánh sáng trong thiết bị điện tử.